Yayınlar & Anketler

Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplininin sınırları, özerk karakteri, diğer disiplinler ve dış politika uygulayıcıları ile etkileşimi gibi meseleler, Uİ literatüründe sıkça tartışılan araştırma konuları olmalarına karşın, bu konularda yapılan ampirik çalışmalar görece yetersizdir. Bu tartışmalara katkı sağlamak ve Türkiye’deki Uİ çalışmalarının gelişimini, mevcut durumunu, temel özelliklerini, küresel Uİ disiplini içerisindeki konumunu ve alanda çalışanların küresel, bölgesel ve ulusal gündemdeki temel meselelere ilişkin tutumlarını belirlemek için 2007 ve 2009’da Uluslararası İlişkiler Konseyi aracılığı ile ardından da 2011 ve 2014’te ABD’deki Institute for the Theory and Practice of International Relations at the College of William and Mary aracılığı ve UİK’in katkısıyla anketler yapılmıştır. Eylül 2014’te dünyada eş zamanlı olarak 31 ülkede yürütülen son çalışma kapsamında oluşan Türkiye raporu sonuçları, bu makalede 2007, 2009 ve 2011 araştırmalarıyla karşılaştırmalı olarak sunulmaktadır.

Türkiye'deki Uluslararası İlişkiler (Uİ) çalışmalarının gelişimini, mevcut durumunu, temel özelliklerini, küresel Uİ disiplini içerisindeki konumunu ve bu alanda çalışanların küresel, bölgesel ve ulusal gündemdeki temel meselelere ilişkin tutumlarını anlayabilmek ve açıklayabilmek amacıyla, daha önce 2007 ve 2009’da Uluslararası İlişkiler Konseyi (UİK) tarafından gerçekleştirilen anket çalışmalarını takiben, bu sefer ABD’deki Institute for the Theory and Practice of International Relations at the College of William and Mary tarafından 2004’den bu yana sürdürülen Teaching, Research and International Politics - TRIP anketiyle işbirliği yapılarak, 2011 yılında Eğitim, Araştırma ve Uluslararası Politika Anketi– 2011 gerçekleştirildi. Bu rapor, anket çalışmasının sonuçlarını küresel ve Türkiye ölçeğinde karşılaştırmalı olarak sunmayı hedeflemiştir. Raporda sonuçlar, Uİ yazınında sözü edilen dünyada Uİ alanında Batının merkez ülkelerinin teori ürettiği, diğer ülkelerin ise yerel konularda uzmanlarla veri sağladıkları bir işlevsel merkez/çevre bölünmesinin olduğu iddiasını test edecek şekilde düzenlenmiştir.

Güvenlik Çalışmaları Serisinin onuncu kitabı, Transatlantik güvenlik tartışmalarında önemli bir yer tutan NATO-AB ilişkilerini ele alıyor. Doç. Dr. Sinem Akgül Açıkmeşe ve Cihan Dizdaroğlu tarafından hazırlanan çalışma, Soğuk Savaş sonrasında evrilmeye başlayan NATO-AB ilişkilerindeki işbirliği fırsatlarının yanı sıra çatışma alanlarını da analiz ediyor. Çalışma, NATO-AB arasında kurumsal bir bağ tesis etmek amacıyla, uzun müzakereler sonrasında hayata geçirilen ve “Berlin-artı” düzenlemelerini de içeren belgelere rağmen, iki örgüt arasında hala etkin bir işbirliğinin kurulamamış olmasının temel nedenlerini araştırıyor. Ardından, başta AB üyesi olmayan NATO üyelerine uygulanan ayrımcılık olmak üzere, halen varlığını sürdüren kurumlararası ayrışma ve ikilik gibi sorunların NATO ile AB arasındaki ilişkileri nasıl etkilediğine bakıyor. Son olarak, iki örgüt arasındaki işbirliği çabaları ve müzakerelerin Türkiye’yi ve Türkiye’nin güvenlik politikalarını nasıl etkilediğini de ele alıyor.

Güvenlik Çalışmaları Serisinin dokuzuncu kitabı, zaman zaman Türkiye içinde ve dışında tartışma konusu olan, Türkiye’nin 60 yılı aşan NATO üyeliği boyunca Transatlantik güvenliğe katkılarını ele almaktadır. Doç. Dr. Serhat Güvenç tarafından kaleme alınan çalışma, “katkı kavramını, NATO’nun zamana, mekana ve dolayısıyla bağlama göre değişen öncelikleri, stratejik konseptleri, tehdit algılamaları, üyelik komposizyonu, görev ve işlevleri ile coğrafi ilgi ve harekat alanları üzerinden tanımlayıp, ölçümleye çalışıyor.

Güvenlik Çalışmaları Dizisinin sekizincin kitabı, Türkiye’de güvenlik anlayışının ve kavramsallaştırmasının gelişimi ile bu alandaki akademik çalışmaların durumu ve bürokratik yapının işleyişini ele alıyor. Prof. Dr. Mustafa Aydın ve Yrd. Doç. Dr. Fulya Ereker tarafından hazırlanan çalışmada yazarlar, Türkiye’nin güvenlik kültürünün tarihsel ve coğrafi temellerini irdeleyerek, Türkiye’de siyaset yapımının kendine has bir güvenlik kültürü tarafından şekillendirildiğini ifade etmektedirler. Osmanlı İmparatorluğu’nun reel politiğe dayalı diplomasisi, toprak kaybı ve parçalanma endişesi ile İmparatorluğun kontrol ettiği topraklarda oluşturduğu olumsuz algılamalar ve batılılaşma olgusu tarihsel etkenler olarak gündeme gelirken, coğrafi konumunun getirdiği kısıtlamalar, avantajlar ve uluslararası sistemin yapısına göre sürekli evrilen stratejik önemi ülkenin güvenlik kavramsallaştırması üzerinde özellikle etkili olmaktadır.

Güvenlik Çalışmaları Dizisinin yedinci kitabı, her geçen gün daha fazla önem kazanan siber güvenlik kavramının gelişimini ve geldiği noktayı ele alıyor. Doç. Dr. Salih Bıçakçı tarafından hazırlanan çalışmada yazar, her gün üretilen dijital bilginin, bu bilgiyi kontrol ederk gücünü artırmak isteyen şirketler, bireyler, kurumlar ve devletler tarafından nasıl zaman içerisinde bir güvenlk sorununa dönüştürüldüğünü ve bununla başa çıkmak için geliştirilen yöntemleri bizlere anlaşılır bir dille anlatıyor.

Güvenlik Çalışmaları Dizisinin dördüncü kitabı, son yıllarda giderek daha fazla gündeme gelen enerji güvenliği konusunu, NATO ve Türkiye bağlantısıyla birlikte ele alıyor. Doç. Dr. Mitat Çelikpala tarafından hazırlanan çalışma, Sovyetler Birliği'nin çöküşünü takiben gelişen yeni jeostratejik ortamda, NATO'nun enerji güvenliği konusuu nasıl ve neden tehdit algılaması kapsamına aldığını ve konunun NATO içerisindeki gelişmini ortaya koyuyor.

Güvenlik Çalışmaları Serisinin Prof. Dr. Tarık Oğuzlu tarafından hazırlanan elinizdeki beşinci kitabı, NATO'nun Soğuk Savaş sonrası dönüşümü ve yakın çevresini dönüştürme çabasında öne çıkan ortaklık politikası ve işbirliği girişimlerini ele alıyor. Bu kapsamda NATO tarafından oluşturulan Barış İçin Ortaklık, Akdeniz Diyalogu ve İstanbul İşbirliği Girişimi, tarihsel gelişim süreçleri içerisinde analiz ediliyor.

Güvenlik Çalışmaları Dizisinin altıncı kitabı, tarihsel perspektiften Türkiye kamuoyunun NATO'ya bakışını ele alıyor. Yrd. Doç. Dr. Özgehan Şenyuva ve Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Üstün tarafından hazırlanan çalışmada yazarlar, 1950'lerden Soğuk Savaş'ın sona ermesine kadar Türkiye'de kamuoyunun NATO'ya bakışının ancak elitler, kanaat önderleri ve medya mensupları bağlamında ele alınabildiğini, 2000'li yıllarda ise ulusal ve uluslararası düzeyde gerçekleştirilen kamuoyu araştırmaları ile Türkiye kamuoyunun anlamlı bir şekilde incelenebildiğini ileri sürüyorlar.

Güvenlik Çalışmaları Serisi, Türkiye'nin NATO'ya girişinin 60. yılında, NATO'nun Soğuk Savaş sonrasındaki dönüşümünü, transatlantik ilişkilerin geldiği noktayı ve Türkiye'nin güvenlik konularına bakışı ile ittifak ilişkilerinin durumunu analiz etmek amacıyla kaleme alınan 10 adet kitapçıktan oluşmaktadır. NATO Kamu Diplomasi Birimi ve Uluslararası İlişkiler Konseyi Derneği destekleriyle hazırlanan seri İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlandı.

Güvenlik Çalışmaları Serisi'nin üçüncü kitabı 1999'dan beri Türkiye'de sivil-asker ilişkilerinin dönüşümü ile bu konuda yapılan anayasal ve kurumsal değişiklikleri ele alıyor. Yrd. Doç. Dr. Yaprak Gürsoy tarafından hazırlanan çalışma, dönüşümün sadece yasal çerçevede yapılan reformlar sonucunda değil, aynı zamanda siyasi ve sivil elitler ile toplumun ve askeri kesimlerin davranışsal ve tutumsal değişimlerinin de sonucu olarak ortaya çıktığını ileri sürmektedir.

Güvenlik çalışmaları alanında Türkçe’deki literatüre katkı yapmayı hedefleyen ve büyük kısmı daha önce Uluslararası İlişkiler dergisinin çeşitli sayılarında yayınlanmış çalışmaların yeniden derlenerek gözden geçirilmesiyle hazırlanan “Uluslararası İlişkilerde Çatışmadan Güvenliğe - Okumalar” başlıklı kitap İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından basıldı.

Güvenlik Çalışmaları Serisi'nin ikinci kitabı, son yıllarda sıklıkla gündeme gelen ve çok tartışılan NATO füze savunma kalkanı konusunu ele alıyor ve İttifak ile üyeleri açısından önemi ve Türkiye'ye etkilerini değerlendiriyor. Dr. Sıtkı Egeli tarafından kaleme alınan çalışma, projenin temelinde İran'ın nükleer silah edinme emelleri ile balistik füze envanterinden duyulan kaygıların yattığını vurguluyor.

Güvenlik Çalışmaları Serisi'nin bu ilk kitabı Soğuk Savaş'ın sona ermesinden beri NATO'nun geçirdiği değişimi ve kendisini değişen uluslararası sisteme nasıl uyarladığını ele alarak, bir anlamda serinin arka planını oluşturuyor.

Türkiye’de Uluslararası İlişkiler üzerine yapılan çalışmalarda karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi genel olarak disiplinde çalışanlar ve ilgi alanlarıyla ilgili veri eksikliğidir. Bu konuda yapılan tartışmalara katkı sağlamak amacı ile Haziran-Temmuz 2009’da Türkiye’deki üniversitelerin Uluslararası İlişkiler bölümlerinde görevli öğretim elemanlarının uluslararası ilişkiler eğitimi, araştırma pratikleri ile küresel ve ulusal düzeyde disipline nasıl baktıklarını saptamak amacıyla bir anket yapıldı. Ankete katılanlara Uluslararası İlişkiler müfredatı ve derslerin içeriği, araştırmalarında odaklandıkları temel konular, bölgeler ve benimsedikleri teorik yaklaşımlar ile siyasi tutumları, eğitim ve araştırmalarında tercih ettikleri dil ve yayın biçimleri, akademik dergiler, üniversiteler ve siyasi süreçler ile akademi dışı entelektüel faaliyetlere katılımları gibi birçok konuya ilişkin 55 soru yöneltildi. Anketin ortaya koyduğu sonuçlara göre Türkiye’de Uluslararası İlişkiler çalışmaları dış politika ağırlıklı, Türkiye ile büyük güçlere odaklı ve gerçekçiliğin görece daha yaygın olduğu bir alandır.

Prof. Dr. Mustafa Aydın tarafından Nisan-Haziran 2007 ve Haziran-Temmuz 2009'da olmak üzere iki kez yapılan ve Türkiye'deki üniversitelerin Uluslararası İlişkiler bölümlerinde görevli öğretim üyeleri arasında dünyadaki değişimlerin disiplin üzerinde etkili olup olmadığı ve eğitime ne kadar yansıdığını sorgulayan anket çalışmalarıdır.

Uluslararası İlişkiler Dergisi, Uluslararası İlişkiler Konseyi (UİK) Derneği'nin uluslararası ilişkiler, siyasi tarih, devletler hukuku, strateji ve diplomasi alanlarında hazırlayıp yayınladığı basılı bir akademik çalışmadır.

This book contains 16 papers, presented at the workshop: Non-Traditional Security Threats and Regional Cooperation in the Southern Caucasus, which was held in Istanbul, Turkey in October 2009. Whilst the Cold War did not exclude the existence of other threats, such as environmental hazards, organized crime, terrorism, economic instability and illegal immigration, but it is only since the emphasis on East-West rivalry and the specter of nuclear confrontation between the two blocs have diminished that these have become articulated as major sources of concern for global security. Non-Traditional Security Threats and Regional Cooperation in the Southern Caucasus is divided into three sections. The papers in the first section provide an overview of emerging, non-traditional challenges to regional security. The second section analyzes the extent of influences from outside the region; focusing on the international dimension, and identifying the security policy orientation of both regional and international actors and the policies implemented by international governmental and non-governmental organizations operating in the region. The four papers in the third and final section deal with the prospects for cooperation from a regional perspective. The obstacles to regional cooperation in the Southern Caucasus can only be dealt with if solutions to the problems associated with transition can be identified. This book contributes to that process by analyzing and increasing awareness of non-traditional threats to security, and provides valuable insights for all those with an interest in the South Caucasian region.

This book contains 16 papers, presented at the workshop: Non-Traditional Security Threats and Regional Cooperation in the Southern Caucasus, which was held in Istanbul, Turkey in October 2009. Whilst the Cold War did not exclude the existence of other threats, such as environmental hazards, organized crime, terrorism, economic instability and illegal immigration, but it is only since the emphasis on East-West rivalry and the specter of nuclear confrontation between the two blocs have diminished that these have become articulated as major sources of concern for global security.

This proceedings includes revised papers submitted to the international conference on “Regional In/security: Redefining Threats and Responses” organized by the International Relations Department of Ankara University, in cooperation with NATO Public Diplomacy Division and International Relations Council of Turkey.

Uluslararası dergilerin son sayılarında çıkan makaleleri özetleriyle birlikte listeleyen bu çalışma, UİK Derneği desteğiyle Türkiye Ekonomi Politika Araştırmaları Merkezi'nde (TEPAV) staj yapmakta olan Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (ETÜ) öğrencileri tarafından Araştırmacı Cihan Dizdaroğlu denetiminde hazırlanmıştır.

1 Nisan-30 Haziran 2006 tarihleri arasında Erdem Denk koordinatörlüğünde yürütülen Medya İzleme Grubu Projesi’nde elde edilen bulguların incelenip kitaplaştırılmasıyla ortaya çıkan bu eser on iki gazete raporu ve “İran Nükleer Krizi Özel Raporu”ndan oluşmaktadır. Türkiye’de günlük gazetelerin dış politika sayfalarının ciddi okuyucular tarafından nasıl algılandığını ve değerlendirildiğini değerlendirmeyi amaçlayan kitapta dış politikaya ayrılan sayfa ve haber adedi, haber kaynakları, konu dağılımı, olgusal hataların incelenmesi gibi yöntemlerden yararlanmaktadır. Her gazete raporunda inceleme sonucu elde edilen istatistiki bilgiler ve bir “genel değerlendirme” bölümü de bulunmaktadır.

Nisan-Haziran 2007'de Türkiye’deki üniversitelerin Uluslararası İlişkiler (UAİ) bölümlerinde görevli öğretim üyeleri arasında dünyadaki değişimlerin disiplin üzerinde etkili olup olmadığı ve eğitime ne kadar yansıdığını sorgulayan bir anket çalışması yapılmıştır. Katılımcıların kişisel deneyimlerinden akademik tercihlerine, siyasi yönelimlerinden eğitim modellerine, disiplinin gelişimiyle ilgili öngörülerinden alanın önde gelen akademisyen ve dergilerine kadar 87 soruya cevap arayan anketin, temel amacı Türkiye’de uluslararası ilişkiler alanında çalışan akademisyenlerin küresel, bölgesel ve ulusal gündemdeki temel meselelere ilişkin tutumları, siyasi süreçlere katılımları ve disiplinin Türkiye’deki geleceğini değerlendirmekti. Ayrıca, UAİ disiplininin Türkiye’de geldiği nokta ve gelişim yönü, alanın çalışanlarınca görüldüğü şekliyle, ortaya çıkartılmaya çalışıldı.